HISTORIA POWSTANIA LICEUM IM. JULIUSZA SŁOWACKIEGO–cz. II

JAN SKRZYPCZAK – HARCERZ, NAUCZYCIEL I BOHATER.

 Na skwerze obok gmachu grodziskiego Liceum Ogólnokształcącego przy ulicy 3 Maja stoi tablica poświęcona pamięci harcerza, pedagoga „Słowaka”, ofiary hitlerowskiego okupanta – harcmistrza Jana Skrzypczaka. Bez wątpienia warto przypomnieć biografię i działalność tej postaci związanej z naszym miastem i szkołą, która w przyszłym roku obchodzić będzie jubileusz 90-lecia istnienia.

Jan Skrzypczak urodził się w 1910 roku w Minikowie pod Poznaniem. Gdy ukończył szkołę powszechną w Starołęce (dziś dzielnica Poznania), rozpoczął naukę w Gimnazjum im. św. Jana Kantego, gdzie wstąpił do harcerstwa, a w 1930 roku zdał egzamin dojrzałości.

 Po maturze został przyjęty na Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Poznańskiegoi rozpoczął  studia z dziedziny pedagogiki oraz wychowania fizycznego. Po uzyskaniu absolutorium trafił do naszego miasta  i w 1933 roku podjął pracę w Gimnazjum Miejskim im. Juliusza Słowackiego w Grodzisku Wlkp. Równolegle pracował w Prywatnym Gimnazjum pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny w Poznaniu.

Już w czasie studiów Jan Skrzypczak aktywnie działał w harcerstwie, dlatego również po objęciu posady w Grodzisku sprawował funkcję opiekuna drużyny harcerskiej im. Stefana Czarnieckiego  składającej się z uczniów naszego Gimnazjum. Młodzieńczy zapał i wiara w idee harcerskie zaraziły młodzież. Sprawił, iż organizacyjnie i duchowo odżyła drużyna przeżywająca kryzys po odejściu z pracy   dotychczasowego  opiekuna  prof. Zdzisława Grota. Być może wpływ na osłabienie działalności grodziskiego harcerstwa w okresie pomiędzy 1929 a 1933 r. miał fakt, iż corocznie zmieniali się opiekunowie drużyny.  Zdolności organizacyjne, autorytet wśród podkomendnych oraz umiejętność pracy z młodzieżą sprawiły, że w krótkim czasie  „drużyna druha Skrzypczaka” została jedną z najlepszych w okolicy.

Wkrótce efekty pracy z młodzieżą potwierdzono nadaniem drużynie sztandaru podczas uroczystości zakończenia roku szkolnego 1933/34.

W kolejnych latach następował dalszy rozwój drużyny, którą opiekował się Jan Skrzypczak. Jej członkowie wzięli nawet udział w Międzynarodowym Zlocie Jubileuszowym Harcerstwa w Spale w 1935 r. i sami zorganizowali pamiętny, ostatni przed wybuchem II wojny światowej, obóz letni w Kowańcu k. Nowego Targu w lipcu 1939 r.

Sprawność organizacyjna sprawiła, że Jan Skrzypczak został mianowany współpracownikiem  Komendy Chorągwi w Poznaniu.

Pracę zawodową, studia i działalność harcerską łączył z życiem rodzinnym, gdyż w kwietniu 1936 roku wziął ślub z Marią Szuborówną. 15 grudnia 1937 roku otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego,  a 18 maja 1938 roku uzyskał dyplom Nauczyciela Szkół Średnich.

Przed wybuchem wojny sprawował w poznańskiej komendzie funkcje kierownika Wydziału Obozów i Turystyki oraz był Komendantem kursów  dla Komendantów Obozów Harcerskich. Latem 1939 roku przebywał we Francji z delegacją polskich harcerzy, skąd powrócił kilka dni przed wybuchem wojny.

Tutaj zaczyna się najważniejszy etap działalności społecznej naszego bohatera, zakończony niestety tragicznie.Po klęsce wrześniowej Jan Skrzypczak włączył się w organizowanie podziemnych struktur harcerskich  Szarych Szeregów w Wielkopolsce. W 1941 roku, gdy Niemcy aresztowali jego przyjaciela Franciszka Firlika, zastąpił go na stanowisku komendanta Chorągwi Poznańskiej Szarych Szeregów  noszącej konspiracyjny kryptonim – „Ul Poznań”. Jednocześnie działałw strukturach sztabu okręgowego Armii Krajowej pod różnymi pseudonimami, m. in. „Letnisko”, „Pałac”, „Ilski”.

            Podczas okupacji mieszkał i pracował w Poznaniu. Został zatrudniony w pralni „Grosswascherei Emil Kretschmar” na Starołęce jako zaopatrzeniowiec, dzięki czemu mógł swobodnie poruszać się rowerem po Poznaniu. Zajmował się także tajnym nauczaniem i pomocą rodzinom więźniów obozów koncentracyjnych i poległych żołnierzy.

Prowadził też współpracę konspiracyjną z organizacjami poza terenem Poznania. W tym okresie prawdopodobnie kontaktował się z Grodziszczaninem Ludwikiem Chocieszyńskim – harcerzem i działaczem podziemia.

Podczas okupacji na terenie naszego miasta działał jeden zastęp harcerski liczący wówczas ok. 15 harcerzy, który zajmował się głównie działalnością wywiadowczą w ramach współpracy ze strukturami Polskiego Państwa Podziemnego.

O losach wojennych Jana Skrzypczaka wiemy, iż 23 kwietnia 1943 roku w Wielki Piątek został aresztowany przez gestapo, które przez kilka  miesięcy  przetrzymywało go i  torturowało w swojej poznańskiej siedzibie. Później został przeniesiony do poznańskiego Fortu VII.

W początkach roku 1944 wraz z grupą aresztowanych harcerzy, w tym m. in. Naczelnikiem  Szarych Szeregów harcmistrzem Florianem Marciniakiem, został przewieziony do Gross Rossen. Tam zamordowano go prawdopodobnie 20 lutego 1944 roku wraz z grupą ponad 20 innych polskich harcerzy.

Dla upamiętnienia postaci Jana Skrzypczaka 20 lutego 1986 roku grodziska brać harcerska z okazji jubileuszu 70-lecia istnienia organizacji na ziemi grodziskiej ufundowała tablicę, a społeczność liceum do dnia dzisiejszego pamięta o swoim byłym nauczycielu. Każda szkolna uroczystość patriotyczna jest wieńczona składaniem kwiatów pod tablicą poświęconą Janowi Skrzypczakowi, a młodzież każdego roku zapala znicz w rocznicę śmierci bohaterskiego harcerza i pedagoga.

(S. Skrzypczak)

Tekst powstał w oparciu o materiały gromadzone przez Przemysława Bartkowiaka, (absolwenta LO),  autora książki pt. „Harcerstwo  w Grodzisku Wlkp. w latach 1915 – 2005”,udostępnionych przez autora. Foto ze zbiorów Muzealnej Izby Ziemi Grodziskiej.

W następnym odcinku przeczytacie Państwo o innym przedwojennym nauczycielu prof. Zdzisławie Grocie